فیس‌بوک پیشتاز تجارت الکترونیک در افغانستان

سید سلیم ۲۶ ساله یک کارآفرین جوان افغانی است که اخیرا در کابل پایتخت افغانستان، فروشگاهش را افتتاح کرده است. این فروشگاه در یکی از طبقات بالایی بهترین مرکز خرید این شهر یعنی داوودزی قرار دارد. او پرفروش‌ترین محصولاتش از لوسیون ضد ریزش موی تولید روسیه گرفته تا اسباب‌بازی‌های تولید امارات متحده عربی را روی پیشخوان فروشگاه چیده است. با این حال خبری از مشتری نیست؛ چون ویترین واقعی کسب و کار سید سلیم، شبکه اجتماعی فیس‌بوک است. فروشگاه آنلاین و جهانی او تمام سفارش‌ها را به‌صورت مجازی از طریق اینترنت دریافت می‌کند و در نهایت آنها را با موتورسیکلت به دست مشتریانش می‌رساند.

تعداد کمی از افغانی‌ها به اینترنت دسترسی دارند. با این حال استفاده از گوشی‌های موبایل هوشمند به سرعت در این کشور رواج پیدا کرده است. این جریان می‌تواند برای کسب و کارهای نوپا و مجازی که سعی دارند در میان کشمکش‌های طولانی و فرسایشی بین نیروهای دولتی و طالبان، راهی برای رونق خودشان پیدا کنند، فرصت‌های جدیدی را ایجاد کند. با این همه اما تنها یک دهم مردم افغانستان از گوشی‌های موبایل هوشمندشان برای دسترسی به اینترنت استفاده می‌کنند. هرچند این روند دست کم در شهرهای بزرگ افغانستان به سرعت در حال تغییر است. جوان‌ترها و آنها که رفاه نسبتا بیشتری دارند، به گوشی‌های موبایل‌شان وابسته هستند و سعی دارند تجربه‌های جدیدی را از دنیای فناوری‌های مدرن به‌دست بیاورند.

اولین و بزرگ‌ترین بازار اینترنتی این کشور

با این اوصاف است که در غیاب غول‌های تجارت الکترونیکی دنیا مانند آمازون یا علی‌بابا، خرده‌فروشی‌های آنلاین کوچک که محصولات‌شان را به‌صورت عمده وارد می‌کنند، خودی نشان می‌دهند و اتفاقا با استقبال هم مواجه می‌شوند. حالا فیس‌بوک از طریق همکاری با اپراتورهای مخابراتی که هزینه اضافه دریافت نمی‌کنند و به این ترتیب کاربران بیشتری هم دارند، به اولین و بزرگ‌ترین بازار اینترنتی این کشور تبدیل شده است. تجارت آنلاین در افغانستان با همان مشکلات بزرگ و جدی مواجه است که انواع تجارت آفلاین و معمولی در این کشور با آنها دست به گریبان هستند. امنیت مهم‌ترین این مشکلات است. «نعمت‌الله» که فارغ‌التحصیل رشته بازرگانی است و فروشگاهش به نام «فروشگاه هوشمند آنلاین» را در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی کرده، می‌گوید که در سال گذشته یکی از رانندگان موتورهای تحویل کالای فروشگاه او در مسیر به قتل رسید و بسته او هم دزدیده شد. این در حالی است که موانع کوچک‌تری هم در این میان وجود دارند. رانندگان به خاطر نبود سیستم‌های مسیریابی کارآمد و درست، ممکن است ساعت‌ها برای پیدا کردن آدرس مشتری‌شان در خیابان‌ها معطل شوند. از طرفی رقابت بدون ثبت رسمی و داشتن نشان تجاری، کار بسیار مشکلی خواهد بود. یک فروشگاه موفق برای آنکه بتواند در چنین شرایط بی‌ثباتی جایگاه خودش را در بازار حفظ کند، باید محصولات ارزان‌تر و البته کم‌کیفیت‌تری را عرضه کند تا در نهایت بتواند با جلب نظر مشتریان بیشتر، سود بیشتری هم به‌دست بیاورد.

حالا اما بزرگ‌ترین مشکل، خود فیس‌بوک است. نعمت‌الله می‌گوید که در واقع روش دیگری برای راه‌اندازی یک فروشگاه آنلاین وجود ندارد و استفاده از سرویس‌های اینترنت موبایل اپراتورهای دیگر که هزینه‌های بیشتری دریافت می‌کنند، بسیار گران تمام می‌شود. این در حالی است که به عقیده او، استفاده از فیس‌بوک به معنای دسترسی به مشتریان بالقوه‌ای است که در غیر این صورت او باید برای جلب نظر آنها هزینه بیشتری جهت تبلیغات صرف می‌کرد. در سال‌های اخیر در حالی که فیس‌بوک تلاش زیادی برای جلب اعتماد کاربرانش می‌کند، هزینه تبلیغات در آن به شدت افزایش پیدا کرده است؛ تا جایی که نعمت‌الله به این موضوع معترض است و می‌گوید که در حال حاضر او برای هر هزار مشتری باید چیزی در حدود ۱۰ دلار هزینه کند. این در حالی است که در گذشته او می‌توانست با این قیمت تا چهار برابر مشتری بیشتری را به‌دست بیاورد و حالا به این ترتیب صورتحساب هفتگی مربوط به تبلیغات او افزایش پیدا کرده است؛ تا جایی که می‌گوید با چنین هزینه‌هایی او باید به فکر راه‌اندازی یک فروشگاه واقعی باشد.

منبع : دنیای اقتصاد